Fosfataza zasadowa

Fosfataza to enzym występujący w wielu komórkach organizmu człowieka. Jego stężenie wiąże się z miejscem występowania. Największe stężenie fosfatazy alkalicznej występuje w komórkach kościotwórczych kości, osteoblastach. Duże stężenia fosfatazy występują również w wątrobie oraz w komórkach nabłonkowych jelit, ponadto w niewielkich stężeniach fosfataza występuje w nerkach i łożysku. 

Znaczna część fosfatazy obecnej w surowicy krwi pochodzi z kości i wątroby. Z wątroby, razem  z żółcią fosfataza wydzielana jest do przewodu pokarmowego. W przypadku problemów z wydzielaniem żółci zwiększa się poziom fosfatazy alkalicznej we krwi.

Ze względu na aktywność osteoblastów, wynikającej z szybkiego wzrostu kości  poziom fosfatazy alkalicznej jest zwykle wyższy u dzieci.

Fosfataza zasadowa - cel badania 

Badanie aktywności fosfatazy zasadowej stosowane jest w diagnostyce chorób wątroby, żółtaczki oraz chorób układu kostnego. Polega na oznaczeniu poziomu fosfatazy zasadowej we krwi osoby badanej.

Kto powinien wykonać badanie Fosfataza zasadowa?

Oznaczenie stężenia  fosfatazy zasadowej  stosowane jest  w podejrzeniu różnych jednostek chorobowych, a szczególnie w diagnostyce schorzeń wątroby i chorób kości.

Ze względu na jego niską specyficzność  badanie zwykle zlecane jest wraz z innymi wskaźnikami funkcji wątroby ALT, AST, GGTP. W zależności od układu uzyskanych wyników możliwe jest  ukierunkowanie diagnozy kierunku chorób wątroby  bądź chorób kości. Choroby wątroby, ze względu na mechanizmy kompensacyjne tkanek bardzo długo mogą przebiegać bezobjawowo, a symptomy choroby pojawiają się dopiero, gdy zmiany chorobowe są już zaawansowane, a miąższ wątroby został uszkodzony.

Dlatego też regularne  oznaczenie stężenia fosfatazy alkalicznej i innych parametrów funkcji wątroby jest działaniem profilaktycznym, pozwalającym na wczesne wykrycie chorób wątroby i dróg żółciowych, wdrożenie skutecznego leczenia, co chroni przed wystąpieniem powikłań.

W przypadku chorób kości, takich jak choroba Pageta, niedoczynność przytarczyc lub nowotwory kości, które mogą znacznie osłabić strukturę kostną, a tym samym zwiększyć skłonność do złamań i wynikających z nich komplikacji oznaczenie fosfatazy zasadowej stanowi ważny element diagnostyki

Fosfataza zasadowa – normy

W laboratorium CM Luxmed obowiązują następujące normy dla fosfatazy zasadowej:

• Mężczyźni:  40,00 - 150,00 [U/l]
• Kobiety: 40,00 - 150,00 [U/l]

Czym jest fosfataza zasadowa?

Fosfataza zasadowa jest enzymem zlokalizowanym w wielu różnych tkankach, między innymi w kościach, wątrobie, jelitach i nerkach. Badania wykazują, że podwyższony poziom ALP może sygnalizować obecność chorób wątroby, zaburzeń wydzielania żółci lub choroby układu kostnego oraz potencjalnie rozsiany nowotwór, posiadający przerzuty do kości.

Fosfataza zasadowa (inne nazwy: fosfataza alkaliczna lub ALP) jest enzymem występującym  w organizmie w czterech różnych izoformach, nieznacznie różniących się budową i miejscem występowania. W największej ilości fosfataza zasadowa występuje w tkance kostnej, wątrobie, przewodach żółciowych oraz w łożysku (w czasie ciąży). Fosfataza obecna we krwi osób zdrowych w około 50 proc. pochodzi z wątroby, druga połowa ma pochodzenie kostne. Fosfataza zasadowa pochodząca z kości głównie  jest odpowiedzialna ich prawidłowy wzrost, w tym za eliminację pirofosforanów, związków hamujących waz zrost kości. Najwyższe stężenie kostnej izoformy fosfatazy alkalicznej występuje fizjologicznie u dzieci, szczególnie w fazie intensywnego wzrostu. Izoforma wątrobowa zlokalizowana jest  głównie na obrzeżach komórek wyściełających przewody żółciowe. W sytuacji stanów chorobowych w obrębie wątroby, dróg żółciowych lub pęcherzyka żółciowego fosfataza zasadowa wydzielana jest do krwi i bierze udział w regeneracji komórek. W stanach niedrożności przewodów żółciowych stężenie fosfatazy alkalicznej we krwi znacznie się zwiększa, co sprawia, że wraz z enzymem GGTP (Gamma-glutamylotranspeptydazą) użytecznym markerem w różnicowaniu schorzeń miąższu wątroby od zaburzeń wydzielania żółci.

Kiedy powinno się wykonać badanie Fosfataza zasadowa

Badanie warto wykonywać profilaktycznie. Wskazaniem do oznaczenia stężenia fosfatazy zasadowej jest podejrzenie chorób wątroby i kości.

Możliwe przyczyny odchyleń od normy

Podwyższone stężenie fosfatazy zasadowej występuje fizjologicznie u noworodków i dzieci w okresie intensywnego wzrostu, w chorobach wątroby z zastojem żółci, zapaleniu dróg żółciowych, wirusowych zapaleniach wątroby, w nowotworach wątroby i przerzutach do wątroby, w chorobach i nowotworach kości.

Obniżone stężenie fosfatazy zasadowej występuje w chorobie Wilsona, wrodzonym niedoborze fosfatazy zasadowej, zaburzeniach wzrostu kości.