Układ krzepnięcia - pakiet badań

Diagnostykę układu krzepnięcia wykonuje się na podstawie wyników badań: PT - czas protrombinowy, wskaźnik PT, INR i APTT.

PT - czas protrombinowy (inaczej czas tromboplastynowy) Jest jednym z elementów badania układu krzepnięcia, może być wyrażany w sekundach, wartości współczynnika INR lub jako wskaźnik protombinowy w proc.

Czas protrombinowy służy do oceniania zewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia krwi. Wartość czasu protrombinowego zależy od stężenia czynników krzepnięcia: czynnik II, czynnik V, czynnik VII, czynnik X i fibrynogenu w osoczu krwi. Nie zależy od pozostałych czynników krzepnięcia oraz płytek krwi.

PT to test, który mierzy czas potrzebny do zmiany fibrynogenu w protrombinę. Protrombina jest ważnym białkiem, które jest niezbędne do krzepnięcia krwi. Test PT jest często wykonywany w celu wykrycia zaburzenia krzepnięcia krwi, takiego jak niedobór witaminy K, niedobór czynników krzepnięcia, przy  stosowaniu leków przeciwzakrzepowych. Test jest również wykonywany, aby monitorować leczenie chorych z zaburzeniami krzepnięcia krwi.

Wskaźnik PT - miara czasu protrombinowego, wyrażona w proc., jest parametrem wyliczanym ze wzoru na podstawie zmierzonego czasu PT w sekundach.

INR - (International Normalized Ratio) to wskaźnik stosowany do określenia czasu protrombinowego. Współczynnik INR daje możliwość jednolitej interpretcji wyników wskaźnika PT, bez względu na ośrodek laboratoryjny, w którym przeprowadzono badanie. Posługiwanie się współczynnikiem INR ma szczególne znaczenie w monitorowaniu chorych leczonych doustnymi antykoagulantami.

APTT - czas częściowej tromboplastyny po aktywacji, inna nazwa czas kaolinowo-kefalinowy. Badanie APTT jest miarą wewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia. APTT zależy od zawartości w osoczu czynników krzepnięcia:  II, V, VIII, IX,X,XI,XII i fibrynogenu.  Jest bardzo dobrym testem przesiewowym do badania wewnątrzpochodnej i wspólnej drogi układu krzepnięcia. Badanie APTT (ang. activated partial thromboplastin time) to test diagnostyczny, który mierzy czas, jaki upływa od momentu dodania do próbki krwi odczynnika do pojawienia się skrzepu krwi. Pomiar APTT wykorzystuje się do wykrywania problemów związanych z krzepnięciem  krwi, takich jak niedobór czynników krzepnięcia, zespół von Willebranda lub zaburzenia układu krzepnięcia z powodu przyjmowanych leków.

Układ krzepnięcia (czas protrombinowy PT, Wskaźnik PT, INR, APTT) - cel badania 

Badania układu krzepnięcia wykonuje się w celu sprawdzenia funkcjonowania układu krzepnięcia w organizmie i wykrycia nieprawidłowości w jego działaniu, w tym zaburzeń krzepnięcia krwi jak nadkrzepliwość oraz niedobory czynników krzepnięcia wywołujące np. skazy krwotoczne.

Badania układu krzepnięcia wykonuje się też przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi,  w monitorowaniu leczenia doustnymi antykoagulantami, pomocniczo w diagnostyce wielu chorób. Badanie wykonuje się we krwi żylnej.

Kto powinien wykonać badanie?

Badania układu krzepnięcia  zazwyczaj zalecane są  pacjentom przygotowującym się do operacji chirurgicznej, kobietom  przyjmującym  antykoncepcję hormonalną, a także  pacjentom ze skłonnością do krwawień  i innych zaburzeń krzepnięcia krwi. Wskazaniem do wykonania badań układu krzepnięcia  jest również podejrzenie nadpłytkowości, czyli skłonności do tworzenia zakrzepów, a także w podejrzeniu  chorób wątroby. Badanie INR jest niezbędne do monitorowania pacjentów  leczonych  doustnymi antykoagulantami, jak warafaryna i acenocumarol.  Badanie czasu protrombinowego wykonuje się także u kobiet  w przypadku obfitych  miesiączek. Badanie APTT jest przydatne w monitorowaniu leczenia niefrakcjonowaną  heparyną oraz w diagnozowaniu przyczyn nadmiernej skłonności do krwawień. 

Rola układu krzepnięcia 

Rolą układu krzepnięcia krwi jest zachowanie równowagi pomiędzy krzepnięciem, a fibrynolizą dzięki współdziałaniu ściany naczyń krwionośnych, płytek krwi oraz czynników krzepnięcia w procesie tym bierze udział witamina K.

Układ krzepnięcia jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu, który aktywuje się wpływem przerwania ciągłości tkanek. W warunkach fizjologicznych równowaga krzepnięcia krwi jest zapewniona i krew przy urazie, zranieniu czy też miesiączce krzepnie w odpowiednim czasie. Zaburzenia w funkcjonowaniu układu krzepnięcia krwi prowadzą do nadkrzepliwości lub skaz krwotocznych.

Czym się różni APTT od PT?

Badanie APTT ma na celu  ocenę wewnątrzpochodnej drogi aktywacji krzepnięcia (czynniki XII, XI, IX, X, VIII, V, II, fibrynogen). Jest to podstawowy parametr do monitorowania leczenia heparyną niefrakcjonowaną. Przydatny  jest także  diagnostyce przyczyn krwawień, niedoborów lub zaburzeń funkcji  czynników krzepnięcia, w diagnostyce antykoagulantu toczniowego, DIC ( zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego).

Badanie PT, badanie czasu protrombinowego służy do oceny zewnątrzpochodnej drogi aktywacji krzepnięcia krwi (czynniki II V, VII, X i fibrynogen). 

Badanie czasu protrombinowego ma zastosowanie głównie w  monitorowaniu leczenia przeciwkrzepliwego za pomocą doustnych antykoagulantów (pochodne kumaryny, hamują w wątrobie produkcję czynników niezbędnych do krzepnięcia krwi). Badanie PT stosuje się również w diagnostyce chorób wątroby oraz nabytych i wrodzonych skaz krwotocznych.

Jaki powinien być wynik INR?

Prawidłowy wynik INR powinien znajdować się w przedziale 0,85-1,15

W przypadku pacjentów leczonych doustnymi antykoagulantami dąży się do  wyniku w zakresie terapeutycznym , który osiąga się poprzez dobranie właściwej dawki leku,. Zakres terapeutyczny mieści się w przedziale 2-3.

Możliwy wpływ na wynik

Na wyniki badania układu krzepnięcia wpływają niedobory  czynników krzepnięcia, przyjmowanie leków wpływających na proces krzepnięcia, choroby wątroby, poziom witaminy K, stany nadkrzepliwości.