OB

Odczyn Biernackiego (OB) to badanie tempa opadania (sedymentacji) krwinek czerwonych (erytrocytów) w osoczu krwi. Badanie opiera się na zjawisku opadania krwinek czerwonych w rurce szklanej, które opisał w 1897 Edmund Biernacki. OB (ESR ang. erythrocyte sedimentation rate) to podstawowe, rutynowe badanie zlecane przez lekarza. Podwyższone wyniki badania OB we krwi mogą świadczyć o toczącym się w organizmie stanie zapalnym. OB jest niespecyficznym wskaźnikiem tzw. ostrej fazy dlatego, podwyższone wyniki nie muszą świadczyć o stanie zapalnym, ponieważ na szybkość opadania erytrocytów mają wpływ czynniki niezwiązane z zapaleniem. Bardziej wartościowym wskaźnikiem stanu zapalnego jest badanie białka C-reaktywnego (CRP). Ze względu jednak na prostotę wykonania i niskie koszty badanie OB jest stosowane w praktyce klinicznej. Na tempo opadania krwinek czerwonych mają wpływ obecne w osoczu białka ostrej fazy (np. fibrynogen) oraz globuliny. Zwiększone stężenie tych białek we krwi powoduje zmianę lepkości osocza i szybsze opadanie krwinek. Wszystkie stany przebiegające ze zwiększeniem fibrynogenu (ciąża, cukrzyca, schyłkowa faza niewydolności nerek, kolagenozy naczyń krwionośnych, nowotwory) mogą przyspieszać opadanie krwinek czerwonych. OB jest ważnym kryterium  diagnostycznym w chorobach reumatycznych i zapaleniu tętnic (choroba Hortona). OB powyżej 100 u pacjentów z guzami litymi, zwykle świadczy o istnieniu przerzutów. Trzycyfrowe OB jest charakterystyczne dla szpiczaka plazmocytowego. Niewielkie podwyższenie OB bez objawów klinicznych nie powinno sugerować choroby.

OB - cel badania

OB inaczej Odczyn Biernackiego lub odczyn opadania krwinek czerwonych to niespecyficzny marker stanu zapalnego. Pomiar OB we krwi pozwala na wykrycie stanów zapalnych związanych ze zmianami stężenia białek we krwi. Podwyższone wyniki pomiaru OB mogą świadczyć o przewlekłych chorobach takich jak: choroby zakaźne (bakteryjne), choroby nerek, nowotwory, choroby krwi.

Co może wpływać na wyniki badania OB we krwi?

Na wyniki badań OB mogą wpływać niektóre leki przeciwzapalne. Podwyższone wyniki badania obserwuje się u kobiet w ciąży, kobiet przyjmujących antykoncepcję, podczas menstruacji, u osób w starszym wieku.

OB (Odczyn Biernackiego) - czym jest badanie?

OB to podstawowe badanie laboratoryjne służące do diagnozowania przewlekłego stanu zapalnego. Polega ono na pomiarze szybkości opadania krwinek czerwonych (erytrocytów) w osoczu. Krwinki opadają szybciej w sytuacjach, kiedy we krwi obecne są białka ostrej fazy, takie jak np. fibrynogen. Białka te zmieniają lepkość osocza, co powoduje zlepianie się erytrocytów i tworzenie aglomeratów, które opadają szybciej. Na tempo opadania krwinek czerwonych ma również wpływ budowa erytrocytów i ich liczba. Badanie OB jest testem mniej czułym i swoistym od badania CRP, które daje najszybszą i najtrafniejszą odpowiedź w stanach zapalnych. Podwyższone OB nie musi zawsze oznaczać stanu zapalnego. Czynniki podwyższające wyniki to ciąża, menstruacja, leki, nieprawidłowe pobranie krwi do badania. Wyraźnie przyspieszone OB może wynikać zarówna z łagodnych zmian zapalnych (np. stomatologicznych), jak i z poważnych chorób takich jak nowotwory czy zapalenie tętnic. Wynik pomiaru OB w normie nie zawsze świadczy o braku choroby.

Podwyższone OB 

• Niedokrwistość,
• nieprawidłowe erytrocyty (makrocytoza),
• infekcje,
• stany zapalne,
• nowotwory,
• marskość wątroby,
• zespoły nerczycowe,
• po urazach i operacjach,
• choroby reumatyczne,
• zakażenia bakteryjne,
• posocznica (sepsa).

Nie wynikające ze stanu zapalnego:

• wiek,
• ciąża,
• płeć żeńska,
• leki,
• antykoncepcja,
• miesiączka.

Obniżone OB

• Podwyższona leukocytoza,
• sferocytoza, akantocytoza, mikrocytoza,
• czerwienica prawdziwa,
• anemia sierpowata,
• zaburzenia białkowe (dysproteinemie),
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• niewydolność krążenia,
• leki (sterydy, aspiryna).

Jak interpretować wyniki OB?

Tradycyjna metoda pomiaru szybkości opadania krwinek czerwonych (RBC) to metoda Westergrena. Polega ona na odczycie prędkości opadania krwinek w osoczu umieszczonym w szklanych rurkach. Odczyt wykonuje się po 1 godzinie i po 2 godzinach. Nowoczesne Laboratoria do pomiaru OB wykorzystują zmodyfikowane, automatyczne metody, które nie są obarczone błędami ludzkimi i zmiennymi takimi jak np. wartość hematokrytu. Laboratorium Luxmed wykorzystuje do tego celu analizatory iSED, które mierzą agregację RBC na podstawie innowacyjnej techniki polegającej na bezpośrednim pomiarze aglomeracji czerwonych krwinek, podczas gdy tradycyjne metody stosują pomiar pośredni. Jest to istotne dla OB, ponieważ wielkość agregatów krwinek czerwonych jest wprost proporcjonalna do wartości OB, które zwiększają się w zależności od obecności i intensywności stanu zapalnego. Wyniki badań OB tą metodą mogą różnić się od tych wykonanych metodą tradycyjną. Dlatego interpretacji wyników należy dokonywać na podstawie zakresów referencyjnych (norm) podanych na wyniku badania otrzymanego z Laboratorium. Do badania wykorzystuje się próbkę krwi pobraną na EDTA (antykoagulant). 

Normy OB

0-17 lat: 0-13 mm/godz.

Kobiety:  17-50 lat: 0-15 mm/godz.

               > 50 lat 0-30 mm/godz.

Mężczyźni: 17-50 lat: 0-10 mm/godz.

                  > 50 lat 0-20 mm/godz.

Kto powinien wykonać badanie OB?

Badanie OB jest podstawowym badaniem  przesiewowym zlecanym w przypadku podejrzenia jakiegokolwiek stanu zapalnego, infekcji, złego samopoczucia.

Badanie należy wykonać, jeśli występują objawy:

• przemęczenia
• osłabienia
• infekcji
• gorączce
• bólu stawów
• bólu głowy, mięśni
• utrata wagi.

Kiedy należy wykonać badanie OB?

Badanie OB, razem z innymi badaniami (CRP, morfologia, analiza moczu), należy wykonać przy podejrzeniu stanu zapalnego toczącego się w organizmie. Badanie powinno być również wykonywane profilaktycznie w celu szybkiego wdrożenia leczenia przed rozwinięciem się pełnych objawów choroby.