Sód

Sód jest najważniejszym elektrolitem płynu pozakomórkowego. Bierze on udział w transporcie wody z przestrzeni pozakomórkowej do śródkomórkowej. Kationy sodu odpowiedzialne są za utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej oraz pH płynów ustrojowych. Sód odgrywa ważną rolę w prawidłowej pracy nerek oraz regulacji ciśnienia tętniczego. Sód dostarczany jest do organizmu głównie z pokarmem, a jego nadmiar wydalany jest z moczem. Obniżone stężenie sodu we krwi to - hiponatremia, natomiast podwyższone - hipernatremia. Hiponatremia może mieć charakter rzekomy wynikający z nieprawidłowej ilości wody, np. w hiperglikemii, hiperlipemii, hiperlipidemii lub prawdziwy wynikający z niedoboru sodu czy rozcieńczenia płynów ustrojowych. Prawdziwa hiponatremia jest przyczyną obrzęku komórek.

Sód - cel badania

Badanie stężenia sodu w organizmie wykonuje się celu monitorowania gospodarki wodno-elektrolitowej.

Sód - rola w organizmie

Sód odpowiada za utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej oraz odpowiednie pH płynów ustrojowych. Bierze udział w regulacji pracy nerek, układu nerwowego, układu sercowo- naczyniowego oraz narządów ruchu. 

Sód głównie jako sól kuchenna lub produkty z solą jest dostarczany z pożywieniem.  Ilość sodu w diecie jest w większości przypadków odpowiednia. Organizm człowieka zużywa potrzebną mu ilość, a nadmiar wydalany jest z moczem przez nerki. Organizm reguluje stężenie sodu we krwi przez:

• kontrolę pragnienia - niewielki wzrost stężenia sodu we krwi wywołuje pragnienie i potrzebę napicia się wody, pozwala to obniżyć stężenie sodu do wartości prawidłowych,
• syntezę hormonów, które mogą zmniejszać (aldosteron) lub zwiększać (hormony natriuretyczne, wazopresyna) wydalanie sodu z moczem,
• syntezę hormonu, który zapobiega utracie wody (ADH, hormon antydiuretyczny).

Sód - objawy niedoboru

Niedobór sodu (hiponatremia) powoduje objawy ze strony układu nerwowego, takie jak:

• senność,
• splątanie,
• drgawki.

Utrata nadmiernej ilości sodu w stosunku do wody prowadzi do:

• niewydolności nerek,
• zasadowicy metabolicznej,
• niedoborów mineralokortykosteroidów i glikokortykosteroidów,
• wymiotów, biegunek,
• zapalenia trzustki,
• choroby Addisona.

Spadek stężenia sodu z powodu rozcieńczenia płynów ustrojowych wodą w wyniku nadmiernego działania wazopresyny może prowadzić do rozwinięcia zespołu chorobowego SIADH (Schwartza, Barttera), niedoczynności tarczycy.

Zatrzymywanie większej ilości wody niż sodu może prowadzić do niewydolności serca, niewydolności nerek, marskości wątroby, zespołu nerczycowego.

Sód normy

Kobiety: 136,00 - 145,00

Mężczyźni: 136,00 - 145,00

Podwyższone stężenie sodu we krwi (hipernatremia)

Hipernatremia może być spowodowana utratą wody przez płuca lub płynów hipotonicznych przez skórę, przewód pokarmowy, nerki lub nadmierną podażą.

Utrata płynów hipotonicznych powoduje:

• nadmierne poty,
• obrzęki,
• wymioty, biegunki,
• moczówkę prostą,
• diurezę osmotyczną,
• niewydolność kory nadnerczy,
• niewydolność nerek,
• moczówkę prostą.

Utrata wody powoduje:

• stany gorączkowe,
• nadczynność tarczycy,
• posocznicę.

Nadmierna podaż sodu może wynikać z:

• picie słonej wody,
• użycie płynu do dializy o nadmiernym stężeniu sodu.

Kto powinien wykonać badanie sodu

Badanie sodu bada się, kiedy u pacjenta występują objawy związane z hipo lub hipernatremią.

Objawy obniżonego poziomu sodu:

• senność, męczliwość,
• drgawki,
• dezorientacja,
• biegunki, wymioty.

Objawy podwyższonego stężenia sodu:

• nadmierne pocenie się,
• zwiększone pragnienie,
• obrzęki,
• częste oddawanie moczu,
• gorączka.