Witamina B12

Witamina B12 - kobalamina, należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie i odgrywa w naszym organizmie niezwykle istotną rolę. Jej odpowiedni poziom jest niezbędny dla właściwego funkcjonowania wielu procesów. Witamina B12 ma wpływ na poprawne funkcjonowanie układu krwionośnego, nerwowego i pokarmowego. Niedobór witaminy B12 najczęściej wynika z zaburzonego wchłaniania w przewodzie pokarmowym, rzadziej z nieodpowiedniej diety. Wchłanianie witaminy B12 odbywa się w końcowej części jelita krętego i jest zależne od czynnika wewnętrznego Castle’a produkowanego przez komórki okładzinowe żołądka. W przypadku niedoboru czynnika wewnętrznego lub występowaniu przeciwko niemu autoprzeciwciał wchłanianie witaminy B12 jest zaburzone. Białkiem odpowiedzialnym za transport kobalaminy we krwi jest transkobalamina. Magazynem witaminy B12 są komórki wątroby (hepatocyty). Z powodu niewielkiego zapotrzebowania, jej zapasy pokrywają zapotrzebowanie na kilka lat. Czynne metabolicznie postaci witaminy B12 uczestniczą w przemianach białek i kwasów nukleinowych oraz przemianach metabolicznych neuronów rdzeniowych. Typowym objawem klinicznym niedoboru witaminy B12 jest niedokrwistość megaloblastyczna oraz zwyrodnienie rdzenia kręgowego. Metabolizm witaminy B12 jest ściśle powiązany z metabolizmem kwasu foliowego. W wyniku ich niedoboru dochodzi do zaburzenia dojrzewania krwinek czerwonych.

Witamina B12 – cel badania

Witaminę B12 bada się w celu rozpoznania przyczyny niedokrwistości lub neuropatii (zaburzeń nerwów obwodowych) oraz w diagnostyce i leczenie niedoboru witaminy B12.

Witamina B12 - gdzie występuje

Źródłem witaminy B12 są głównie produkty pochodzenia zwierzęcego. Dlatego problem z jej niedoborem mogą mieć osoby stosujące dietę wegańską lub wegetariańską.

Bogatym źródłem witaminy B12 są:

• mięso, 
• podroby (np. nerki, wątróbka),
• ryby (m.in. tuńczyk, sardynki, łosoś),
• owoce morza (małże, ostrygi, homary, skorupiaki),
• sery żółte,
• jajka,
• mleko,
• jogurty,
• pieczarki (stosunkowo mała ilość).

Niedobór witaminy B12 - przyczyny

Niedobór witaminy B12 może być spowodowany:

• niedostateczną podażą w pożywieniu,
• upośledzonym wytwarzaniem czynnika wewnętrznego Castle’a,
• chorobami autoimmunologicznymi,
• upośledzonym wchłanianiem, 
• upośledzonym wiązaniem witaminy B12 przez białka transportowe,
• zwiększonym zapotrzebowaniem lub utratą (kolonizacja bakteryjna jelita cienkiego ciężkie choroby nerek i wątroby).

Niedobór witaminy B12 występuje w:

• niedokrwistości megaloblastycznej,
• zmianach zanikowych nabłonka jelitowego,
• zmianach zwyrodnieniowych układu nerwowego,
• szpiczak,
• chorobach metaboliczne,
• zapaleniach jelit.

Witaminy B12 – objawy niedoboru

Objawy niedoboru witaminy B12:

• osłabienie i nasilona męczliwość,
• bladość skóry oraz błon śluzowych,
• bóle głowy, zaburzenia koncentracji i pamięci,
• uczucie duszności po niewielkim wysiłku,
• zwiększona drażliwość,
• przyspieszenie rytmu serca,
• uczucie pieczenia języka, upośledzone odczuwanie smaku,
• utrata apetytu,
• utrata masy ciała,
• uczucie mrowienia stóp oraz dłoni, upośledzone odczuwanie bodźców dotykowych,
• zaburzone odczuwanie bodźców dotykowych i widzenia,
• pogorszenie się pamięci,
• depresja, apatia zaburzenia neurologiczne.

Witamina B12 - rola w organizmie

Biologicznie aktywa postać witaminy B12 jest katalizatorem przemiany białek i kwasów nukleinowych. Rola kobalaminy w organizmie człowieka jest szeroka. Uczestniczy ona w produkcji krwinek czerwonych (erytrocytów), bierze udział w wytwarzaniu osłonki mielinowej otaczającej nerwy, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, w tym mózgu. Bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych i hemoglobiny (odpowiedzialnej za transport tlenu do tkanek), metabolizmie białek, węglowodanów, tłuszczów. Kobalamina razem z kwasem foliowym odgrywa ważną rolę w syntezie neuroprzekaźników, takich jak serotonina, dopamina adrenalina, noradrenalina i melatonina. Jej niedobór w organizmie może prowadzić do zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych. Prawidłowe stężenie witaminy B12 i kwasu foliowego jest istotnym elementem regulacji poziomu homocysteiny, a jej nadmiar stanowi czynnik ryzyka rozwoju miażdżycy.

Kiedy należy wykonać badanie stężenia witaminy B12

Ze względu na to, że podstawowym źródłem kobalaminy jest właściwie zbilansowana dieta zapewniająca wystarczającą ilość witamin i minerałów badanie poziomu witaminy B12 powinny wykonać osoby stosujące ograniczenia dietetyczne. Badanie zalecane jest głównie:

• weganom i wegetarianom,
• w chorobach układu pokarmowego (zespoły złego wchłaniania, celiakia choroba Leśniowskiego-Crohna),
• osobom w podeszłym wieku,
• w zaburzeniach wchłaniania spowodowanych resekcją jelita lub żołądka,
• osobom przewlekle nadużywającym alkoholu,
• po operacji żołądka,
• jeśli rutynowe profilaktyczne badania krwi wykażą niedokrwistość.

Witamina B12 - normy

Zakres wartości prawidłowych: 187,0-883,0 pg/ml 

Z uwagi na zmienne metody analityczne normy witaminy B12 we krwi mogą nieco różnić się pomiędzy poszczególnymi laboratoriami, dlatego w celu interpretacji wyników należy zestawić dane pacjenta z wartościami referencyjnymi umieszczonymi na wyniku badania.

Podwyższone wyniki badań:

Nadmiar witaminy B12 występuje niezwykle rzadko. Jej nadmierne ilości wydalane są przez nerki wraz z moczem. Zbyt wysoki poziom kobalaminy pojawia się wskutek nadmiernej suplementacji witaminy B12 z wykorzystaniem suplementów diety. Przewlekłe stosowanie dużych ilości kobalaminy może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznych takich jak: wysypka skórna, problemy jelitowe czy krwotoki z nosa. Z uwagi na to przed rozpoczęciem suplementacji wskazane jest oznaczenie stężeń witaminy B12 we krwi.

Obniżone wyniki badań:

Z uwagi na duże zapasy witaminy B12 w organizmie objawy jej niedoboru często manifestują się z pewnym opóźnieniem. Stopień nasilenia dolegliwości chorobowych zależy od poziomu kobalaminy w organizmie.

Niedobór witaminy B12 występuje w:

• niedokrwistości megaloblastycznej,
• zmianach zanikowych nabłonka jelitowego,
• zmianach zwyrodnieniowych układu nerwowego,
• szpiczak,
• chorobach metaboliczne,
• zapaleniach jelit.