Ferrytyna

Ferrytyna to białko pełniące funkcję magazynu żelaza w organizmie. To również białko ostrej fazy, pojawiające się w zwiększonych ilościach w wyniku stanu zapalnego. Stężenie ferrytyny we krwi odzwierciedla jego zapasy w ustroju. Ferrytyna jest obecna w komórkach wątroby, śledziony oraz szpiku kostnego. Magazynując nadmiar żelaza, unieszkodliwia jego toksyczne działanie, jest też rezerwą żelaza dla procesu produkcji krwinek czerwonych. Obniżony poziom ferrytyny w surowicy odzwierciedla niedobór żelaza w organizmie. Pomimo że stężenie żelaza ma wpływ na poziom ferrytyny, to jednak ferrytyna jako białko ostrej fazy cechuje się podwyższonym poziomem w stanach zapalnych - infekcjach, chorobach nowotworowych i zaburzeniach funkcji wątroby. Spadek poziomu ferrytyny jest charakterystyczny dla niedokrwistości z niedoboru żelaza oraz w utajonym niedoborze żelaza. Podwyższone stężenia ferrytyny towarzyszą uszkodzeniom wątroby, hemochromatozie lub nieefektywnej erytropoezie, przedawkowaniu żelaza i po przetoczeniu krwi. Badanie stężenia ferrytyny jest kluczowe w rozpoznawaniu niedoboru i nadmiaru żelaza, w monitorowaniu stężenia żelaza u osób zagrożonych przeładowaniem żelaza, w różnicowaniu anemii z niedoboru żelaza od anemii o innej etiologii. Badanie ferrytyny umożliwia diagnostykę niedoborów żelaza u Pacjentów, którzy są narażeni na ryzyko wystąpienia anemii oraz u osób poddawanych dializie.

Ferrytyna - cel badania

Badanie poziomu ferrytyny we krwi służy do oceny metabolizmu żelaza w organizmie. Pozwala na rozpoznanie niedoboru żelaza, zanim pojawią się objawy choroby.

Kto powinien wykonać badanie poziomu ferrytyny we krwi

Głównym wskazaniem do badania poziomu ferrytyny we krwi jest wykrycie niedoborów żelaza w organizmie. Niedobór żelaza prowadzi do rozwinięcia się niedokrwistości (anemii).

Badanie poziomu ferrytyny we krwi należy wykonać, jeśli występują następujące objawy:

• senność, męczliwość, apatia, problemy z koncentracją,
• bóle i zawroty głowy,
• przyspieszone tętno,
• przyspieszona akcja serca,
• bladość skóry i spojówek,
• wypadanie i łamliwość włosów, 
• cienie pod oczami,
• kruche, łamliwe paznokcie,
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
• choroby jelit, które wpływają na wchłanianie żelaza przez organizm,
• zespół niespokojnych nóg,
• zimne dłonie i stopy.

Czym jest ferrytyna?

Ferrytyna to białko, które uczestniczy w procesach magazynowania żelaza. Oznaczenie stężenia ferrytyny we krwi jest istotne w diagnostyce niedoborów tego pierwiastka oraz w rozpoznawaniu zaburzeń procesów związanych z jego przetwarzaniem. Dzięki pomiarowi poziomu ferrytyny możliwe jest zbadanie zasobów żelaza w organizmie, pierwiastka niezbędnego do prawidłowej syntezy hemoglobiny oraz produkcji krwinek czerwonych. 

Ferrytyna jest wewnątrzkomórkowym białkiem, które występuje właściwie we wszystkich komórkach ludzkiego organizmu. Największe ilości obecne są w wątrobie, śledzionie, mięśniach szkieletowych oraz szpiku kostnym. W niewielkich ilościach obecna jest także w osoczu krwi. Najważniejszym zadaniem ferrytyny jest magazynowanie żelaza. Pierwiastek ten jest kluczowy do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest on szczególnie ważny w procesie produkcji krwinek czerwonych (erytrocytów), ponieważ żelazo stanowi główny budulec hemoglobiny. Hemoglobina jest czerwonym barwnikiem erytrocytów, który umożliwia wiązanie cząsteczek tlenu w płucach oraz jego transport do wszystkich komórek w organizmie. Dzięki właściwościom ferrytyny stężenie żelaza w organizmie może być utrzymywane na względnie stałych poziomach, nawet w trakcie przejściowych zaburzeń gospodarki żelazem. Ferrytyna pełni także funkcję tzw. białka ostrej fazy. Oznacza to, że produkcja tej cząsteczki wzrasta, gdy w ustroju toczy się proces zapalny. 

Norma i interpretacja wyników ferrytyny

Interpretacja wyników stężenia poziomu ferrytyny różni się w zależności od wieku oraz płci pacjenta – dla kobiet zakresy referencyjne są niższe niż dla mężczyzn.

• Kobiety: 4.63 - 204 ng/ml.
• Mężczyźni: 21.8 - 275 ng/ml.

Co oznaczają podwyższone wyniki ferrytyny we krwi?

Podwyższone wyniki stężenia ferrytyny we krwi obserwuje się w:

• stanach zapalnych (infekcje, gorączka, kaszel, katar),
• stanach po urazach fizycznych i intensywnym wysiłku,
• przeładowanie żelazem (transfuzja krwi, hemodializa),
• choroby wątroby,
• choroby nowotworowe,
• hemochromatoza pierwotna,
• przedawkowanie suplementami żelaza.

Co oznaczają obniżone wyniki ferrytyny we krwi?

Obniżone wyniki poziomu ferrytyny we krwi oznaczają wyczerpanie się zapasów żelaza w organizmie. Skutkiem tego jest rozwinięcie się niedokrwistości mikrocytarnej (anemii).

Przyczyny niedoboru tego pierwiastka to:

• zaburzenia wchłaniania żelaza,
• obfite krwawienia miesięczne,
• krwawienia z żylaków odbytu, wrzodów żołądka,
• nieprawidłowa podaż w diecie (dieta wegańska, wegetariańska).

Inne przyczyny:

• wiek,
• płeć,
• niewłaściwa dieta,
• toczący się proces zapalny.