Lipidogram (CHOL, HDL, LDL, TG) - profil lipidowy

Lipidy to związki tłuszczowe, które pełnią w organizmie wiele ważnych funkcji. Stanowią materiał budulcowy błon komórkowych, są ważnym źródłem energii oraz substratem do produkcji kwasów żółciowych, hormonów steroidowych, witamin.

Zaburzenia metabolizmu substancji lipidowych odgrywają dużą rolę w rozwoju miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych. Nieprawidłowy metabolizm lipidów jest również przyczyną wielu chorób cywilizacyjnych takich jak: otyłość, cukrzyca typu 2, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane.

W badaniu: Lipidogram (CHOL, HDL, LDL, TG) - profil lipidowy, bada się poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji HDL i LDL oraz trójglicerydów.

Cholesterol całkowity

Cholesterol jest związkiem niezbędnym do życia, a jego zawartość w komórkach jest ściśle regulowana. Jego nadmiar powoduje wzrost ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia. Sprzyja rozwojowi blaszek miażdżycowych, które ograniczają przepływ krwi w naczyniach, a w konsekwencji prowadzą do rozwoju choroby wieńcowej.

Cholesterol jest syntetyzowany w wątrobie i jelitach, jak również dostarczany z pokarmem. 

Główne zadania cholesterolu 

• Materiał budulcowy błon komórkowych.
• Wpływa na aktywność enzymów uczestniczących w różnych przemianach metabolicznych.
• Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu i komórek nerwowych, ponieważ jest częścią otoczki mielinowej nerwów.
• Bierze udział w procesie trawienia tłuszczu, jako element żółci.
• Jest prekursorem syntezy witaminy D3, a także hormonów steroidowych, wśród których wymienia się aldosteron, progesteron, estrogen i kortyzon.

Na cholesterol całkowity składają różne frakcje lipoprotein. W badaniu laboratoryjnym badamy poziom frakcji HDL i LDL.

Lipidogram (CHOL, HDL, LDL, TG) - profil lipidowy - cel badania

Lipidogram (CHOL, HDL, LDL, TG) - profil lipidowy jest to badanie, w skład którego wchodzi: cholesterol, cholesterol HDL, cholesterol LDL oraz trójglicerydy. Służy ono do diagnozowania zaburzeń lipidowych prowadzących do rozwoju chorób sercowo - naczyniowych oraz miażdżycy.

Podwyższone stężenie cholesterolu we krwi (hipercholesterolemia)

• Wzmożona synteza cholesterolu wrodzona, tzw. hipercholesterolemia rodzinna, uwarunkowana genetycznie
• Wzmożona synteza cholesterolu nabyta (przewlekła niewydolność nerek, cukrzyca, łuszczyca, choroba alkoholowa, zespoły nerczycowe
• Upośledzenie przemian metabolicznych cholesterolu (niedoczynność tarczycy, cholestaza)
• Upośledzone wydalanie cholesterolu do przewodu pokarmowego
• Nadmierna podaż w pożywieniu

Obniżone stężenie cholesterolu we krwi (hipocholesterolemia)

• Niedożywienie
• Upośledzone wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego
• Nadmierna utrata przez przewód pokarmowy
• Niedostateczna synteza cholesterolu (uszkodzenie wątroby)
• Zwiększony metabolizm cholesterolu w nadczynności tarczycy

Cholesterol HDL

Cholesterol HDL należy do związków chemicznych zwanych lipoproteinami. Lipoproteiny to kompleksy białek odpowiedzialne za transport tłuszczów w organizmie. HDL to lipoproteina wysokiej gęstości, której rola polega na transporcie cholesterolu z tkanek do wątroby. W wątrobie HDL jest wykorzystywany wytwarzania kwasów żółciowych. Cholesterol HDL potocznie uważany jest za "dobry" cholesterol, ze względu na swoje działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwzakrzepowe i ochronne dla układu sercowo-naczyniowego. Oznaczanie stężenia HDL jest istotnym elementem profilu lipidowego. Jego prawidłowe stężenie we krwi ma istotne znaczenie w zapobieganiu chorobom naczyniowo-sercowym takim jak miażdżyca naczyń, udar, zawał.

Cholesterol LDL

Cholesterol LDL to lipoproteina o niskiej gęstości. Podwyższony poziom LDL we krwi to istotny czynnik rozwoju miażdżycy naczyń i chorób niedokrwiennych serca. Z tego powodu cholesterol LDL nazywany jest "złym" cholesterolem.

Zadania HDL i LDL są więc przeciwstawne. Lipoproteina LDL dostarcza cholesterol do poszczególnych komórek, a HDL oczyszcza tkanki z nadmiaru cholesterolu, transportując go do wątroby.

Trójglicerydy

Trójglicerydy (TG) to związki tłuszczowe produkowane w wątrobie oraz dostarczane z pokarmem. Pod względem chemicznym są to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. Organizm wykorzystuje je głównie do wytwarzania energii. Podwyższone stężenie TG sprzyja rozwojowi miażdżycy, zawału, udaru, a także może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i zapalenia trzustki. Źródłem trójglicerydów jest spożywanie pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone, węglowodany proste, alkohol.

Podwyższone stężenie poziomu trójglicerydów we krwi (hipertriglicerydemia)

• Nadmierne spożycie pokarmów bogatych w TG
• Zwiększona synteza w wątrobie (wrodzona, w cukrzycy, nerczycy, łuszczycy, chorobie alkoholowej, przewlekłej niewydolności nerek, głodzeniu)
• Zwolnione spalanie TG w nadczynności tarczycy

Obniżone stężenie tróglicerydów we krwi (hipotriglicerydemia)

• Mała podaż TG w pokarmach
• Utrata TG z kałem (nieprawidłowe trawienie i wchłanianie, przewlekłe zapalenie trzustki, cholestaza)
• Upośledzona synteza TG w wyniku chorób wątroby lub nadmiernym spalaniem TG w nadczynności tarczycy

Kto powinien wykonać lipidogram?

Badanie powinno być wykonywane profilaktycznie, w celu wczesnego wykrycia ewentualnych zaburzeń gospodarki lipidowej, uniknięcia powikłań oraz wczesnego wdrożenia leczenia.

Badanie powinni wykonać pacjenci, którzy w rodzinie mieli przypadki epizodów sercowo-naczyniowych jak udar czy zawał.

Badanie powinno być wykonane u pacjentów, u których występują:

• nadwaga
• cukrzyca
• choroby trzustki
• choroby wątroby
• choroby tarczycy
• leczenie kortykosteroidami
• antykoncepcja doustna
• palenie tytoniu
• nadciśnienie
• obciążenie rodzinne

Czym jest lipidogram?

Lipidogram to badanie, w skład którego wchodzą parametry takie jak: cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL oraz trójglicerydy. Jest to podstawowe badanie laboratoryjne, które służy do oceny zaburzeń gospodarki lipidowej w organizmie. Nie zdiagnozowane i nieleczone zaburzenia gospodarki lipidowe prowadzą do poważnych chorób układu sercowo-naczyniowego, ryzyka zatoru, zawału miażdżycy.

Lipidogram - normy

Cholesterol całkowity: 115 - 190 mg/dl

Cholesterol HDL: 

• Kobiety > 45 mg/dl
• Mężczyźni > 40 mg/dl

Cholesterol LDL:  < 115 mg/dl

Wartości docelowe dla Cholesterolu LDL wg Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego:

• < 55 mg/dl - u osób z bardzo dużym ryzykiem, po zawale serca i udarze mózgu (>=10 proc. w skali SCORE)
• < 70 mg/dl - u osób z dużym ryzykiem (5-10 proc. w skali SCORE)
• < 100 mg/dl - u osób z umiarkowanym lub małym ryzykiem (< 5 proc. w skali SCORE)

Trójglicerydy: do 150 mg/dl

Cholesterol nie-HDL:  < 145  (lipoproteiny aterogenne-sprzyjające powstawaniu blaszek miażdżycowych)

• < 100 mg/dl - u osób z bardzo dużym ryzykiem, po zawale serca i udarze mózgu (>=10 proc. w skali SCORE)
• < 130 mg/dl - u osób z dużym ryzykiem (5-10 proc. w skali SCORE)
• < 145 - u osób z umiarkowanym lub małym ryzykiem (<5 proc. w skali SCORE)

Na wyniki badania mogą mieć wpływ:

• leki
• nieprawidłowe pobranie krwi do badania
• dieta