Testosteron wolny

Testosteron u mężczyzn jest najważniejszym androgenem wydzielanym przez komórki śródmiąższowe jądra, tj. komórki Leydiga. We krwi testosteron jest związany ze swoistym białkiem - SHBG. Aktywna biologicznie jest jedynie wolna postać testosteronu. Z wraz z wiekiem, stężenie wolnego testosteronu spada bardziej w stosunku do stężenia testosteronu całkowitego.

Testosteron wolny (fT) i DHT (dihydrotestosteron) stanowią do 4% całości testosteronu całkowitego u mężczyzn i do 2% u kobiet. 

Oznaczanie testosteronu całkowitego i wolnego u mężczyzn ma znaczenie przy bieżącej ocenie przebiegu przyszłego rozwoju (androgenizacji) oraz przy ocenie starzenia się ustroju. 

Skutkiem niedoboru testosteronu w zależności od wieku pacjenta może być uszkodzenie jąder powodujące hipogonadyzm pierwotny. Androgenizacja u mężczyzn obejmuje: różnicowanie organów płciowych w życiu płodowym, rozwój cech płciowych, w okresie pokwitania rozpoczęcie produkcji plemników, w okresie męskim osiągnięcie prawidłowej masy mięśniowej i kostnej oraz rozmieszczenie tkanki tłuszczowej. Testosteron wpływa na erekcję, płodność oraz na popęd płciowy mężczyzn.

Testosteron wolny – cel badania 

Testosteron wolny (fT) jest wykonywany, gdy zmiany stężenia SHBG uniemożliwiają wykonanie pomiaru testosteronu całkowitego.

Możliwe powody odchyleń od normy

• Nieprawidłowa androgenizacja mężczyzn i kobiet - Hiperandrogenizacja,
• hipogonadyzm pierwotny - gonadalny – nieprawidłowa czynność jąder,
• hipogonadyzm wtórny tj. podwzgórzowo – przysadkowy,
• zaburzenia płodności u mężczyzn, nowotwory jąder, 
• u kobiet: zaburzenia płodności w zespole policystycznych jajników,
• hirsutyzm, nowotwory jajników i nadnerczy oraz przerost nadnerczy.

Poziom testosteronu podlega wahaniom dobowym (jego maksymalne stężenie występuje od 4.00 do 8.00 rano). Stężenie testosteronu jest również zależne od masy ciała i długości wysiłku oraz spada wraz z wiekiem. Kobiety w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, w jakim się znajdują, mają również różny poziom testosteronu.

Na wynik badania mogą mieć wpływ autoprzeciwciała, przeciwciała heterofilne, czynnik RF.